Hastalıkların tedavisinde en etkili silahlarımız ilaçlardır. Uygun dozda, sürede ve doğru şekilde kullandığımızda, ilaçlar bize çok büyük yararlar sağlar.
İlaç tedavisinde, hastanın; yaşı, sağlık durumu, kan değerleri, kronik hastalıkları, mide ve sindirim durumu, uyku alışkanlıkları dikkate alınarak, doktor tarafından kişiye özel planlanır. Yakın tavsiyesiyle, komşumuza iyi geldi diye gelişigüzel ilaç kullanmak riskli sonuçlar doğurur. Bu nedenle, ilaçlarınızı kullanırken mutlaka doktorunuza veya eczacınıza danışın.
Son dönemde sıkça karşımıza çıkan bir kavram var. “Akılcı ilaç kullanımı.” Bu konu, birey ve toplum sağlığı açısından çok önemlidir.
Akılcı olmayan ilaç kullanımı sonucu, hastalık ve ölümlerde artış görülebilir, ilaçların yan etki riski artabilir, ülkemizin kaynakları israf edilebilir ve en önemlisi, ilaçlara, özellikle antibiyotiklere karşı direnç gelişebilir. Sonuçta hastalıkların tedavisi çözümsüz kalabilir.
Akılcı ilaç kullanımında temel hedef; doğru ilacın, doğru miktarda, doğru dozda, doğru zamanlama ile yeterli bilgilendirme yapılarak, ekonomik uygunluk dikkate alınarak planlanmasıdır.
Akılcı ilaç kullanımında dikkat edilecek noktalar;
- Doktor ve eczacınızın danışmanlığında ilaçlarınızı kullanın.
- İlaç-ilaç ya da ilaç-besin etkileşimi olabilir. Bu nedenle kullandığınız ilaçlar var ise, mutlaka doktorunuzu ve eczacınızı bilgilendirin.
- İlaçları kullanma talimatına uygun olarak hazırlayıp kullanın ve saklayın. İlaçların son kullanma tarihlerine mutlaka dikkat edin.
- Hamilelik ya da emzirme durumu varsa, doktorunuzu ve eczacınızı bu konuda bilgilendirin.
- İlaç kullanırken bazı yan etkiler görülebilir. (Kaşıntı, çarpıntı, ağrı ya da yüksek ateş gibi.) Bu durumda mutlaka doktorunuzu arayın.
- İlaçlarınızı asla susuz almayın. İlacın etkinliği açısından, bol su ile alınması önemlidir. Kahve, çay veya süt ile almak emilimi azaltabileceği gibi, yan etkileri de artırabilir.
- Reçetesiz ilaç almayın.
- Aspirin, bazı antibiyotikler, romatizma tedavisinde kullanılan ağrı kesiciler, kan sulandırıcı ilaçlar; gastrit, ülser ya da reflü hastalarında iritan etkilerinden dolayı ağrı, yara ve kanamaya neden olabilirler. Bu tür ilaçları, tok ya da mide koruyucusu kullanarak alın.
- İlaçlarınız çentikli tablet değil ise, kesinlikle bölmeyin. Dozunu değiştirip etkisini azaltabilirsiniz.
- Dikkat gerektiren bir işte çalışıyorsanız; alerji ilaçları başta olmak üzere, sakinleştirici, yatıştırıcı ilaçlar uyku ve sersemlik yaratabilirler. Bu konuda doktorunuzdan ya da eczacınızdan bilgi alın.
- Buzdolabında saklanması gereken ilaçları kesinlikle buzluğa koymayın. 2-8 derecede muhafaza etmeye özen gösterin.
- Süspansiyon haline getirilen toz ilaçları sulandırdıktan sonra, buzdolabında saklayıp her kullanımda çalkalayarak kullanın.
- İlaçların etki göstermesi için, kanda etkili konsantrasyonda bulunması gerekir. Bu nedenle alım saatleri çok önemlidir. İlaçları eşit aralıklarla alın. (Günde 2 kez kullanılacaksa 12 saat ara ile, günde 3 kez kullanılacaksa 8 saat ara ile, günde 4 kez kullanılacaksa 6 saat ara ile alınmalıdır.)
- İlaçlarla birlikte kesinlikle alkollü içki alınmamalıdır.
- Warfarin içeren kan sulandırıcı ilaçlar, greyfurt ile birlikte alınmamalıdır. Kanama riski artabilir.
- Mide koruyucu ilaçlar ve Tiroid ilaçları mutlaka aç karna alınmalıdır. (Yemekten 1-2 saat önce ya da yemekten 2-3 saat sonra alınabilir.)
- Bazı asit baskılayıcı mide ilaçlarının uzun süre kullanılması kemik yoğunluğunda azalma (osteoporoz), barsak enfeksiyonları, kabızlık, şişkinlik, gaz problemlerine neden olabilir. Magnezyum ve B12 gibi bazı vitaminlerin emilimini azaltabilir. Mutlaka doktorunuza danışarak bu ilaçları kullanın.
- İçerisinde iyot bulunan hapları, şurupları doktorun bilgisi olmadan içmeyin. Tiroid fonksiyonları etkilenebilir,
- Demir ilaçları, kalsiyum ile etkileşir. Emilimi azalır ve yeterli etkisi olmaz. Bu nedenle, bu ilaçları kullanırken süt ve süt ürünleri, çay ve kahve ile birlikte almamak gerekir. Alınması gerekiyorsa, aralarında 1-2 saat olmalıdır.
- Şeker hastalığında kullanılan “Metformin” etken maddeli ilaçlar, B12 vitamini emilimini azaltırlar. Hastaların mutlaka belli aralıklarla B12 tetkiklerini yaptırması ve gerektiğinde B12 vitamini alması önemlidir.
- Statin grubu ilaçlar, kanda kolesterol ve lipid düzeyini azaltmak için kullanılırlar. Bu ilaçlar gece yatarken alınmalıdır. Çünkü karaciğerdeki kolesterol üretim hızı gece daha fazladır. İlaçların etkinliği artar. Statin grubu ilaçlarla fenofibrat grubu ilaçlar birlikte uzun dönem kullanıldığında düşük oranda da olsa, karaciğer ya da kas hasarı yaratabilir. Karaciğer enzimleri ve kas hasarı kontrol edilmelidir.
- Tansiyon ilaçları, düzenli kullanılması gereken ilaçlardır. Kendi kendine bırakılmamalıdır. ACE inhibitörleri, çoğunlukla öksürük oluşturabilir. Kalsiyum kanal blokörü ilaçlar, ödem, ayak bileğinde şişlik, yüzde kızarıklık yaratabilirler.
Sonuç olarak;
İlaçlar, doktor ve eczacının danışmanlığında, doğru ve akılcı şekilde kullanıldığında etkili olurlar.
Hepinize sağlıklı günler diliyorum.
Ecz. Sevinç Önder
Yorumlar (0)